Trzy muzyczne oblicza wiary

ARCHIWUM

Chór Filharmonii Częstochowskiej Collegium Cantorum
Janusz Siadlak – dyrygent

organizator: Instytut Rozwoju Sztuki, współorganizator: Filharmonia Częstochowska

wstęp wolny

Twórca reformacji - Marcin Luter - uprawiał muzykę od najmłodszych lat. Jako dziecko był członkiem chóru chłopięcego w tym samym Eisenach, gdzie za niemal dwa stulecia miał przyjść na świat najwybitniejszy kompozytor związany z protestantyzmem – Johann Sebastian Bach. Sam mówił: „Dzięki muzyce zapomina się o gniewie (…). Muzyka jest najskuteczniejszym balsamem, co uspokaja, rozwesela i ożywia serca tych, którzy smucą się i cierpią.”

W programie znajdą się dzieła Wacława z Szamotuł (ok. 1524 – ok. 1560), jednego z najznakomitszych twórców polskiego renesansu. Niewiele jego dzieł się zachowało, ale te, które pozostały, świadczą, że był twórcą wybitnym – nie brak głosów, że jednym z najwybitniejszych w historii polskiej muzyki.

Również z kalwińskiego kręgu wywodził się Cyprian Bazylik z Sieradza (1535 – po 1591), także zarówno kompozytor, jak i człowiek słowa (autor poezji i tłumacz m.in. dzieł Andrzeja Frycza Modrzewskiego), który spotkał się z Wacławem z Szamotuł na wileńskim dworze Mikołaja Radziwiłła. Jego utworów zachowało się również niedużo, a wszystkie jego utwory – pieśni i psalmy – są wyłącznie po polsku.

Śpiew cerkiewny stanowi oryginalny i niezwykle wysublimowany rozdział w historii europejskiej kultury muzycznej, a życie Cerkwi jest niemożliwe bez śpiewu cerkiewnego. Jest on nieodłączną częścią wiary, jako narzędzie wychwalania Boga. Do tego owiana aurą tajemniczości, prawie nietknięta często zamknięta w murach świątyń i monasterów tworzy odrębny świat - świat sztuki wielkiej, zachwycającą bogactwem swych form, brzmień, intensywnością nastrojów.

W cerkwi głos ludzki jest jedyną dozwoloną muzyką, a przyczyn niestosowania muzyki instrumentalnej upatruje się zazwyczaj w jasno wyrażonym w Kościele wschodnim (a początkowo także zachodnim) dążeniu do ascetyzmu.

W koncercie cerkiewnym zaprezentowane zostaną dzieła zarówno ukraińskie, jak i polskie a wśród kompozytorów, których utwory znajdą się w programie będą: Krzysztof Penderecki, Romuald Twardowski, Krzysztof Meyer

“Trzy muzyczne oblicza wiary” to koncerty muzyki sakralnej w trzech odsłonach: katolickiej, cerkiewnej oraz protestanckiej. W każdym odłamie chrześcijaństwa śpiew chóralny jest niezwykle ważnym elementem obrzędów modlitwy, jednak wyraźnie zarysowane są różnice. Projekt “Trzy muzyczne oblicza wiary - sakralna muzyka nurtów chrześcijaństwa" to przede wszystkim artystyczny wyraz tych różnic i pochwała ekumenizmu - również do poszukiwania porozumienia dzięki muzyce, która stanowi podstawę liturgii w każdym z odłamów.

Ekumenizm, działalność na rzecz pojednania chrześcijan, to dialog różnych wyznań, próba wzajemnego zrozumienia i porozumienia. W projekcie “Trzy muzyczne oblicza wiary - sakralna muzyka nurtów chrześcijaństwa” Instytut Rozwoju Sztuki zwraca uwagę przede wszystkim uwagę na wielki dorobek polskich kompozytorów z zakresu muzyki sakralnej - wielcy twórcy często nie ograniczali się do tworzenia muzyki zgodnej z jednym z odłamów chrześcijaństwa sięgając po tradycje wielu. Przykładem może być tu Krzysztof Penderecki, którego wszechstronność namawiała do eksplorowania różnych terenów muzyki sakralnej. I do tej eksploracji zachęcać chcemy odbiorców koncertów. Koncerty mają na celu poszukiwanie zarówno różnic jak i podobieństw w twórczości każdego z odłamów wiary, eksplorację tradycji i nowoczesności, poznawanie twórczości kompozytorów dawnych i współczesnych. To przenikanie się stylów i czasów nawiązuje do przenikania się wiary - wszystkie przecież są częścią chrześcijaństwa, a różnic jest w niej mniej, aniżeli części wspólnych. Do wyrażania poprzez muzykę tej wspólnoty organizatorzy będą dążyć.

Na projekt składają się 3 koncerty realizowane przez śpiewaków Chóru Collegium Cantorum pod dyrekcją Janusza Siadlaka. Każdy z koncertów zrealizowany zostanie w innej świątyni - w Bazylice Jasnogórskiej, oraz w Kościele ewangelicko-augsburskim i Cerkwi Matki Boskiej Częstochowskiej. Trzy piękne zabytki, w których zabrzmi ich rodzima muzyka.

Interesującym jest fakt połączenia dwóch koncertów - w Cerkwi i Kościele Ewangelickim w niejako jedno wydarzenie. Koncerty realizowane jeden po drugim połączony będzie z przejściem publiczności i artystów między Świątyniami.

Będzie to jeszcze lepsza okazja by bezpośrednio porównać muzykę wybrzmiewającą w dwóch odrębnych odłamach wiary.

fot. Paweł Burda